Piyal Kariyawasam is a Sri Lankan writer, theatre activist, lecturer, and director of documentaries. Locally, he has won state awards for fiction and theatre. He has received international scholarships to U.S.A. and India. He represented Sri Lanka at the 1st China-South Asia Literature Forum, China, and at international events in Bhutan and Azerbaijan. He has published 5 works of fiction, as well as producing many theatre and audio-visual pieces.

 

Second Time Round, the Silver Bullets Found his Heart

Before the sudden downpour, the surroundings turned unbearably hot. The usual mild wind twisted and twirled, creating a whirlwind and lashing about. The river of dark clouds that gathered in successive waves, drifting in from the north, spread over the western horizon. Under this stormy sky, in a front room in a disorderly housing complex, he sat at the window, distressed by conflicting thoughts that flitted through his mind. The phrase he was trying to translate was stuck half way, as the inherent absurdity of language wrestled against his thoughts.

Suddenly, a deafening thunderbolt had the entire housing scheme feeling airborne before the rattling settled. Keeping his pen aside, he hastened to the inner chamber, afraid his son would awake. But the little one was sound asleep, with his left thumb completely immersed in his mouth. The father retraced his steps to the front room, seating himself again on the low chair with the armrests, and pulling the wooden board used as a makeshift writing desk, towards himself.

Raindrops the size of silver-coloured lozenges–those one got a handful of for twenty-five cents in a distant childhood–now fell rapidly to the ground and scattered hither and thither. With the falling rain, the soil turned a dark coffee-brown within minutes. The silvery raindrops gathered like glistening shards of broken glass, and in the next instant, disappeared into the coffee-brown murky waters. As the rains continued uninterrupted, small streams formed as if the broken glass had melted. Although he tried to immerse himself in work, with his head bent over his temporary desk, his pen would not move across the blank sheet any more, marking the customary letters. Meanwhile, the characters in the dictionary became more and more illegible, dancing in front of his eyes like doodles of a black ballpoint pen. As his head felt heavy with the thick air that filled the lungs and the nape of his neck ached with the pressure of his bent head, he pressed against the head-rest of his chair and stretched himself.

His view framed by the open doorway brought fresh fear to his mind. It seemed as if the deluge on the outside would inundate his quarters too. Soon enough he realized it was an instant leap in thought occurring with the sudden change in position. Nevertheless, the exterior of his congested abode was being battered by the downpour, and the waters that gushed past on the main road was now a rivulet flowing speedily to the sea. In the next instant he heard the roar of–he believed–a motorboat speeding up the river, which the snaking road was now fast becoming. He steadied his spectacles with his forefinger and peered out, somewhat baffled. The rare sighting of an old C.T.B.[1] bus–a government-owned bus from two decades ago–rattling past in a fashion alien to the surroundings, met his view. As it disappeared from his range of vision, he reminded himself that he was just an ordinary citizen struggling with a mere translation, and focused his attention on the next sentence to be rephrased in Sinhala. A few words jumped out of the mass of text on the page.

Political – patronage – criminals – police

His spectacles seemed covered in a film of vapour that drifted in from the open doorway. Removing it, he wiped it on his faded sarong, tightened into a knot at his waist. As he peered at the text once again, he clearly saw the printed title:

            Political patronage of criminals and police dilemmas

With a momentary exasperation about rephrasing this in Sinhala, he placed his pen on the blank paper and sat back in the chair, glancing at the pouring rain, outside.

When one tried to define a word in translation, not one simple word, but an essay or a thesis seemed to be required to fully explain it. Even then, such meanings were foregrounded by other associations, at points ambiguous. Again and again, what arose was nonsensical uselessness or irrational contradictions.

Musing that rational thought became a sickness in itself, he placed the sheaf of paper he had been working on, the dictionary, the original piece of writing, and the pen, and balancing them on the board, lifted and re-placed the entire array on the armrest, as he got up to go into the inner room.

His son had suddenly woken up and was seated on the bed. Without doubt, the child was still in his dream world. If he was fully awake, he would have definitely come out running and started his own blabber. The father’s first thought was correct. His son turned towards him with a vacant look in his eyes and said, ‘Superman drowned in the sea,’ before lying down again. The father watched him fall asleep once more, breathing deeply, pursuing superman on his descend further down into the depths of the sea. The timepiece on the low stool near the bed indicated twenty minutes past four. The outside world was overcast. The dark rain clouds covering the sky suggested premature onset of darkness.

            Why was the little one still asleep? Was he sick?

Although he felt like getting on the bed and checking the child’s temperature, he remained silently standing for some minutes.

            No, it’s because of the rain he was curled up like this… If it were fever, he would whimper, would be restless and wake up from time to time…

Thinking thus, the father re-entered the room used as the parlour, sitting room and library. Amidst the various books, magazines and dictionaries strewn about on the writing table, in apparent disarray, but possessing a neatness decipherable singularly to himself, he noted the thin notebook.

Those hundred-and-twenty pages comprised his personal journal. Although the tradition of maintaining written records of life experiences was a dying art, he had cultivated this habit from about five years ago, after reading The Master of Petersburg by South African writer J.M. Coetzee. That novel based on Dostoyevsky himself and his fictitious characters, had made him appreciate the thought of keeping daily or at least occasional records, even if he never attempted to write a full-blown novel. Therefore, for the past five years he had been documenting various incidents and experiences of his life in an impromptu manner, not adhering to a rigid daily routine. Sometimes these ad hoc notes from real life had developed into fables, short stories, or film scripts.

            Well, well… do I become Henry James because of these scribbles of mine? Or else Virginia Woolf or Naipaul?

Sarcastic of his own attempts at documentation and fictionalization, he continued to put down thoughts and happenings from his own life and surroundings, shrouding them in absurdities when he felt like doing so.  He felt he could claim ownership of those past moments in his life by writing such stories down with his own hand. Notebook in hand, he seated himself near the window, under the descending twilight, and turned a page at random.

 

2005 – 12 – 21

…I can’t remember exact dates and times. However the entire sky was a deep, brilliant blue. I would sit and recite stories to myself, sometimes in a high-pitched tone. In my imagination, there was always someone listening to these tales.

One day, thaththa[2] went to the paddy field early in the morning as usual, but didn’t return even at dusk. By nightfall our house was filled with village folk of all sorts, types and sizes. Watching the women-folk cry, I too shed tears. Crying continuously, I drifted into sleep. In the dead of night, I suddenly woke up. Thaththa was seated on my swing in the garden and was staring at me. Maybe realizing that I’d woken up, he started talking.

“Stop your mutterings of stories. Or else, they will cut off your tongue – give it to the dogs. To eat.”

With those words he swung backwards on the swing. He never swung back forward. It was dark under the mango tree. I had fallen asleep on the bench under it. Dogs – dogs that eat human tongues… I sprinted into the house without turning back. Thaththa was asleep in a box in the middle of the sitting room. Villagers who had arrived from evening were dozing off on palmyrah-leaf mats laid on the ground. That night, I lost my voice. The moment I think of reciting a tale, images of all manner of dogs gobbling up human tongues, dance before my eyes…

 

He turned to the last entry in the book, which he realized was dated over a month ago. These last entries seemed short, cheap attempts to imitate Eugene Ionesco, Ajith Thilakasena, Samuel Beckett or Harold Pinter, by removing the inherent logic of the piece, by force. Keeping aside the book, he realized that the surroundings were immersed in darkness. A person in their right mind would not be turning pages of a book in such fading light.

As he stood up to switch on the electric light, he noticed from the open window, how the city beyond looked unusually dark. Although he pressed the switch, no light came on. He went to the door and peered out. The rain had subsided and  a thin vapour was rising from the tarred road. All the houses and buildings beyond were submerged in the darkness that continued to spread. The headlights of vehicles that passed by intermittently, blinded the eye.

            Where were the candles? In the drawer of the writing table, or on the spice rack in the kitchen?

Candle in hand, he re-entered the inner room and checked the body temperature of his sleeping child. It seemed normal. Aroused by the father’s touch, his son turned over.

The father took the candle with him to the front room, and placed it on the middle of the table. The positioning allowed the light to also reach the inner room. Gathering the documents and books scattered on and around the low chair near the window, and placing them on the writing table, he sat at the chair accompanying it. With the light of the candle, he could now see the subtitle of the article he was translating.

“The Culture of Untruth and a Perilous Vacuum… Hmm… this into Sinhala…”

As he was deep in thought, a wild wind blew in from the open doorway, sending a shiver down his spine, scattering the disorderly photocopied paper all over the floor and threatening the candle flame, before subsiding. He got up to collect his things, also deciding to close the door. As he reached the entranceway, he noticed a sportsbike, which would zoom past with deafening sound under normal circumstances, pass through quite sluggishly. From its rather lethargic movement, he presumed that the motorcycle would come to a halt within a couple of yards, and the anonymous rider, surely light a cigarette.

Reordering the photocopies was not problematic. However, translating in the dim candlelight intensified the exhaustive nature of the task. After securing the photocopies with a paper-clip, he turned back to his personal notebook.

The final few pages contained various notes about daily occurrences and real-life incidents. Based largely on information published in daily newspapers, they were details that needed verification before putting them to any further use. As there was no appeal or investigative quality in them, he closed the book, laid it aside and looked again at the candle. With the door  closed, it burnt with minimal motion. The rain had stopped entirely. Now, not only the sounds of vehicles from the road outside, but also the sounds from the distant roundabout, could be heard clearly.

It seemed as if someone had stepped on to the elongated concrete platform between the drain and the front door and was stamping his shoes free of mud and dirt. The next logical step should be a knock on the door. Instead, the light-bulb hanging from the roof suddenly burned bright, instantly eliminating the darkness that had prevailed throughout the evening. In parallel, the surrounding world bounced into motion, as if someone had breathed life into it.

Thinking how intense the darkness was earlier, he snuffed out the candle and entered the inner room, to switch on its light. The brilliance that suddenly spread across the room caused the little one to squint his eyes. He turned in his sleep, placing a hand across his eyes, but did not show any indication of waking up.

Approaching the table and opening the drawer, the father checked the time on his wristwatch, against the wall clock. Both clocks, in unison, displayed that an hour had passed by. An hour that was mixed with rain clouds amongst the rest of the transformations of an evening into night. Nothing had been translated. The attempts to translate only generated an illogical, hallucinatory, meaninglessness, creating a tension as if aroused from an inherent nervous disorder that had been submerged for some time.

Why was the child sleeping so long? Why did the motorbike go past the house so slowly? Did someone really come to the closed front door and withdraw? Among all this, was he not trying to translate, reports of war secrets accessible only to himself and a handful of other civilians? Were they not writings on state terrorism? Who can say that those who placed these documents in his hands would not become talkative about their whereabouts over a few drinks of whisky? If so, was not his death warrant, already issued? Couldn’t his death be orchestrated fairly easily, even through a simple road accident staged at an opportune time? Once dead, both enemies and friends will probably say… ‘But he did his job well.’

His entire body was bathed in perspiration. This time, someone certainly did step onto the concrete slab in front of the house. In the next moment, even before he could rise from the table, he heard a light kick, which flung open the door. The tall human figure looming in front of his eyes took out a pistol, very much like a toy, and released a few silver bullets. This action reduced the father into a sleeping posture with his head slumped over the table, where all his documents lay. Pulling the door firmly shut, the stranger departed, his task complete.

Although the bleeding did not make him dizzy or benumb him, he felt imprisoned in a huge empty space. When he finally lifted his head, he could see a circle of relatives surrounding him. Beyond them stood personalities he had never seen alive during his lifetime, but had got to know through diverse literary forms. Belonging to various periods of history, King Dhathusena, Subhas Chandra Bose, Christopher Marlowe, as well as those from more recent years such as Saadat Hasan Manto, Sarojini Naidu, Rosa Luxemburg. Each dressed in time-appropriate clothing and carrying travelling bags or pouches to match. Now gathered here as silent onlookers. Among those present, he finally recognized his own father. Clad in a chequered sarong and a cotton banyan, complete with a serpent-skin belt – a trademark of the mudalalis[3] of his time – he carried in his hand, another sarong wrapped in a cellophane bag. Approaching the son, the father said, ‘Lokka[4], it’s time to go…’

With his father’s own words, realization dawned on him that his body was not cooperating with the desires of his mind. The bitter truth of the uselessness of a body that cannot react to its owners commands brought a measure of heaviness to his heart, slowly drawing him into utter emptiness. As he drifted towards this void, the familiar utterance of ‘thaththa… thaththa…’ drew him back with concentrated and undivided attention. Instantly dragged into the material world and immediately earthbound, where his entire personal history was fashioned, he lifted his head and looked up.

His son who had awakened after a long and satisfying sleep had come looking for the father. As he turned to take his son on to his lap, a speeding motorbike braked to a stop, this time for certain, in front of the house. As the rider kicked open the front door, he calmly told his son, “Go to your bedroom, sonny, I’ll come soon”. Then he turned to face the rider, now stepping over the doorway.

¹

 

[The above is a translation of Piyal Kariyawasam’s short story ‘Ridee unnda devaniva vedunida layata’ (given below in its original version) translated from Sinhala by Gaya Nagahawatta, and endorsed by the writer.]

[1]   Ceylon Transport Board

[2]  ‘Father’ in Sinhala

[3] ‘Local merchants’ in Sinhala

[4] ‘Elder (son)’ in Sinhala

 

~

 

රිදී උණ්ඩ දෙවැනිව වැදුණිද ලයට

– පියල් කාරියවසම්ගේ කතාවක්

අකල්වැස්ස වැටෙන්නට පෙර පරිසරය එකවර ගිනියම් වෙයි. කලාපයට ආවේනික මඳනල ඉක්මනින් සුළංකෝඩයකට පෙරළී කැරකෙන්නට වෙයි. උතුරුදිග අහසින් රැලි නැගී පෙරලී එන කළුවලාකුළු ගංගාව බස්නාහිර අහස වසා ගනී. ඒකී අහස හෙවනේ පිහිටි අවිධිමත් නිවාස පද්ධතියක ඇතුළු කාමරයක ඔහු වාඩි වී සිටින්නේ දැල් ජනේලයෙන් එපිට වෙන්වී පෙනෙන්නාවූ කළුඅහස දෙස යොමාගත් දෙනෙතින්, අනියත හැඟීම් මාලාවකින් තැවෙමිනි. පරිවර්තනය කරන්නට උත්සාහ කළ වැකිය එකම තැනක හිරවුනේ භාෂාවේ විකාර සහගත බව හවස්යාමයේම අරගල කරන්නට වූ සිතිවිලි සමඟ ඒකාංශ වෙමින් ඇලී ගැලෙන්නට වූ බැවිනි.

 

එකවරම මුළු නිවාස පේළියම ගුවන්ගතව යළිත් බිම හුන් සේ අකුණක් පුපුරා යයි. ඔහු වහාම පෑන පසෙක තබා, ඇතුල් කාමරයට දිවගියේ හවස් යාමයේ නින්දට වැටී සිටි පුතු පිපිරුම් හඬින් අවදිවී වැලපීම ආරම්භ කොට ඇතැයි හටගත් සිතිවිල්ලෙනි… එහෙත් පුතු වම් මහාපහටැඟිල්ල සම්පුර්ණයෙන්ම මුවේ රුවාගත් වනම සැපසේ නින්දට වැටී සිටී. ඔහු නැවත හැරී ඉදිරි ඉස්තෝප්පු කෑල්ලේ තබා ඇති ඇඳි පුටුවට විත් අසුන් ගත්තේය. එහි ඇන්ද මතට ලියන්නට භාවිත කරන්නාවූ ලෑල්ල ගෙන, පපුවත් කුසත් වෙන්වන ශරීර සීමාවට ඇද ගත්තේය. කුඩා කල සත විසිපහකට දෝතක් ලැබෙන රිදී පැහැති ලොසින්ජර ප්‍රමාණයේ වැසිබිංදු දැන් වේගයෙන් පොළොවට කඩා වැටී විසිරෙයි. නොපෙනී යයි. වැස්ස අල්ලා සිටින්නට වන හෙයින් විනාඩි ගණනක් පොළොවේ පස තද දුඹුරු කෝපි පැහැයට හැරෙයි. අනතුරුව බිම වැටෙනා වැහි බිංදු, නොපෙනී නොයයි. පොළෛාව තැනින් තැන වසාගත් ඉරිතැළුණු වීදුරු පදාස මෙන් එකතැන රැඳෙයි. තවත් දිග්ගැස්සී වැසි වැටෙන්නට වූ විටෙක එකී වීදුරු දියවී ගලා යන්නාක් මෙන් කුඩා දියපාරවල් හටගනී. ලෑල්ලට වාරු වී නමාගත් හිසින් මඳ වේලාවක් පෑන මෙහෙයවන්නට උත්සාහ කලද එය සුදු පැහැති කොලය මත ඉදිරියට පනිමින් වමින් දකුණට වචන මවමින් ගමන් කිරීම සිදු නොවෙයි. ශබ්දකෝෂයේ අක්ෂර වඩාත් අපැහැදිලි වන්නට වන අතර ඒවා කළු බෝල්පොයින්ට් පෑන් ඉරි මෙන් නලියන්නට වෙයි. ආමාශය අධිකතර අම්ලකාරවලින් පිරී ඇති විටෙක බමන්නාක් මෙන් හිස වඩාත් බර වී පිට බෙල්ල ඇදුම්කන්නට වූයෙන් ඔහු වහා හිසත් කයත් පුටුවේ පිටිඇන්දේ දිගා කළේය. එවිට පුටුවට කෙලින් විවෘත වී ඇති දොරපළුවෙන් එපිට ලෝකය සම්පූර්ණයෙන් ජලයෙන් යට වී ඇත්තාක් මෙන්ද තමාද ගිලෙමින් සිටින්නේය යන සිතිවිල්ලෙන් වෙවුලා ගියේය. එහෙත් ඒ ක්ෂණික ඉරියව් මාරුවකදී හටගත් භ්‍රමණ චිත්තාවේශයක් පමණක් වූයෙන් වහා වහලෙන් එපිට ලෝකය වේගයෙන් වැටෙන වැස්සකින් දෝවනය වෙමින් පවතින්නාවූ බවත්, මහ පාර ඔස්සේ ගලා යන්නාවූ ජලය ස්වාභාවික ජල මාර්ගයක් ඔස්සේ ගලන ජලපහරක් මෙන් වේගවත් වී ඇති බවත් වටහා ගත්තේය. තවත් මඳ වේලාවකින් මෙම දොලපාර ඔයක් තරම් මහත් වී ගැඹුරුවෙද්දී ඒ ඔස්සේ මෝටර්බෝට්ටුවක හඬ නැගීඑන්නේ යයි අනුමානය ඇති කරන්නාවූ දෙදරීමක් හටගත් හෙයින් ඔහු වම් දඹරැගිල්ලෙන් උපැස්යුවල නැහැය මැදින් නළලට තල්ලු කොට චකිතයකින් යුතුව බලා සිටියේය. අද කලාතුරකින් පමණක් දැකිය හැකි පැරණි පන්නයේ ලංගම බස්රථයක් එවර ජලමාර්ගය ඔස්සේ නොගැලපෙන ලීලාවකින් ඇදී ගියේය. එය පෙනී නොපෙනී ගිය පසු තමා යළිත් යම් පරිවර්තන කාර්යකට වෙහෙසෙමින් සිටින්නා වූ සරල මනුස්ස ස්වභාවයක් ඇත්තෙක් බව ඔහු තේරුම් ගනිමින් පරිවර්තනය කළ යුතු ඊළඟ වැකිය දෙස බැලුවේය. එවිට ලියවිල්ල මතුයේ පැහැදිලිව දැකගත හැකිවූයේ වචන කිහිපයකි.

 

Political – patronage – criminals – police

 

උපැස්යුවළ පැළඳි කල විවෘත දොරෙන් පාවීඑන්නාවූ ජල වාෂ්පයෙන් එය බොඳවී ඇත්තාක් මෙන් වූයෙන් ඔහු එය ගලවා කුසේ එල්ලී ඇති සරමෙන් පිස දමන්නාවූ අතර නැවත මාවත දෙස දෙනෙත් කුඩාකොට බැලුවේය. එවිට සම්පුර්ණ මුද්‍රිත වැකිය දැකගත හැකි වූයේය.

 

Political patronage of criminals and police dilemmas

 

කොහොමද මේක සිංහලෙන් කියන්නේයි සිතිවිල්ල සමඟ ඔහු නැවත පෑන කෙටුම්පත් කරන්නාවූ සුදුකොළය උඩ තබා පුටුවේ දිගා වූයේය. යළිත් එළිමහනේ වැටෙන වැස්ස දෙස බලා සිටින්නට වූයේය.

කල්පනා කරන්නාවූ විට සිංහලෙන් සංඛේතාර්ථයක් මතු කරගන්නට උත්සාහ කිරීමේදී එක් වචනයක් නොව නවකතාවක්, දීර්ඝ නිබන්ධනයක් ලිවීමට තරම් අර්ථ මතුවී ලියලන්නය පටන්ගනී. එකී අර්ථද පරස්පරතාවයන්ගෙන්, විතර්කයන්ගෙන්, ශංකිතභාවයන්ගෙන් වේලී පවතී. නැවත නැවතත් හටගන්නේ වියුක්ත නොපහන් බවයි, අසතුටයි, බාධාකාරී බවයි.

 

දැන් වචන පහම නොයෙක් වේශයෙන් ගැටෙන්නට පටන්ගනී. කැරකීවිත් පහර දෙන්නාවූ බඹර වලල්ලක් මෙන් සාංකාව දෙගුණ තෙගුණ කරන්නට වෙයි. තර්කය ව්‍යාධිගත මනුස්ස ආත්මයක් නිර්මාණය කරන්නේයයි සිතමින් ඔහු ලියන්නාවූ කොල කිහිපයත්, ශබ්දකෝෂයත්, පරිවර්තනයට ලද ඡායාස්ථිත පිටපත් ලිපියත්, පෑනත්, ලියන ලෑල්ල උඩම අතහැර සීරුවෙන් වැටෙන්නට නොදී සමබර කොට ඔසවා, පුටුඇන්ද මත සමබර කොට තබා ඇතුළු කාමරයට ඇදෙයි.

 

පුතු අවදි වී ඇඳ මත්තේම වාඩි වී හිස් බැල්මෙන් බලා සිටී. ඒකාන්තයෙන්ම දරුවා තවමත් ඇත්තේ සිහින ලෝකයේය. අවදිව සිටියා නම් ඔහු අනිවාර්යයෙන් සයනයෙන් පැන දිවවිත් කූජනය පටන්ගනී. ඔහුගේ සිතිවිල්ල නිවැරදි විය. හිස් බැල්මෙන් ඔහු දෙසට හිස හැරවූ දරුවා  ‘සුපර්මෑන් මූදේ පතුළටම ගිලුණා…’ කියමින් නැවත ඇඳමත බෑවුණේය. ගැඹුරු ලෙස හුස්ම ගනිමින් නින්දට පිවිසුණේය. නැවත ගැඹුරු මුහුදු පතුලේ හුදෙකලාව ගිලීයමින් සිටින සුපර්මෑන් ලුහුබැඳීම ආරම්භ කලේය. සයනය අසල මිටිමේසයේ තැන්පත්ව ඇති ටයිම්පීස් ඔරලෝසුව පෙන්නා සිටින්නේ සම්මත වේලාව සවස හතරයි විස්ස බවයි. බැලූ බැල්මට වැහි අන්ධකාරයෙන් වැසී ඇති අවට ලෝකයේ ඇත්තේ දැන් දැන් රාත්‍රිය එළඹෙන්නාවූ බව කියාපාන්නවූ මන්දාලෝකයකි.

 

බට්ටා මෙච්චර වේලාවක් නිදාගන්නේ මොකද, උණවත් ගැනිලද?

 

ඇඳට ගොඩ වී දරුවා අල්ලා බැලීමට සිත්වුවද ඔහු නොසෙල්වී මඳ වේලාවක් බලා සිටියේය.

 

නෑ වැහි හීතලටයි ඔහොම ගුලිවෙලා නිදියන්නේ… උණ හෙම්බිරිස්සාවට නං… කෙඳිරි ගානවනේ, විටින්විට ඇඹරිලා අවදි වෙනවානේ… යි සිතමින් ඔහු එවර නැවත පුස්තකාලයටත්, ආලින්දයටත්, අමුත්තන්ගේ කාමරයටත්, යන සියල්ලටම භාවිත කරන්නාවූ කුටියට අවතීර්ණ වූයේය. එහි මේසය මත්තේ බැලූ බැල්මට අපිළිවෙල, තමාට පමණක් පිළිවෙළක් ඇති පොත්, වාර සඟරා, ශබ්දකෝෂ කිහිපයක් අතර හිරවී ඇති අභ්‍යාස පොත දුටුවේය.

 

එකී පිටු එකසිය විස්සේ අභ්‍යාස පොත ඔහුගේ පෞද්ගලික සටහන් පොතයි. ජීවිතයේ මුහුණ දෙන සුවිශේෂ සිද්ධි අවස්ථා සටහන් කර තබන්නාවූ ඉපැරණි දිනපොත් සංස්කෘතිය දැනට ලෝකයේම අභාවයට යමින් පවතින පිළිවෙතක් වන්නේ මුත් ඔහු මෙකී චර්යාවට එළඹියේ දැනට වසර පහකට පමණ පෙර        අප්‍රිකාවේ වාසය කරන්නාවූ ඉංග්‍රීසි නවකතාකරුවෙකු වන ජේ. එම්. කොයිට්සිගේ මාස්ටර් ඔෆ් පීටර්ස්බර්ග් නවකතාව කියැවීමෙනි. දොස්තොව්ස්කිගේ සැබෑ ජීවිතයේ අවස්ථා සහ ඔහු අතින් නිර්මාණය වූ අග්‍රගන්‍ය ප්‍රබන්ධමය චරිත වටා ගෙතුනු එම නවකතාව කියැවීමෙන් පසු නවකතාවක් නොලිව්වාට අඩු ගණනේ දින සටහන් ටිකක් හෝ ලියා තැබීමෙන් නරකක් වන්නේ නැතැයි කල්පනා කළ ඔහු දැනට වසර පහක් තිස්සේ දිනපතා නොලීවද ඉඳහිට සටහන් තබයි. එමෙන්ම කල්යෑමේදී එකී සටහන් දින සටහන් පමණක් නොව උපමාකතා, කෙටි වස්තු බීජ, අත්භූත ප්‍රවෘත්ති, සිනමා තිරරචනයක දර්ශන කිහිපයක්, අතීත ස්මාරණ යනාදි වශයෙන් විවිධ ආකෘතිවලට පෙරළුණේය.

 

අනේ… අනේ… මං ඉතිං මේවා ලිව්වා කියලා හෙන්රි ජේම්ස් වෙනවද? නැත්තං වර්ජිනියා වුල්ෆ්… නයිපොල් වගේ වෙනවද? කමක් නෑ බලමු…

 

ඔහු තමාටම සිනාසෙමින් දිගින් දිගටම සරල සංසිද්ධීන්ගේ සිට තාර්කිකත්වයෙන් වටහාගත නොහැකි විකාර සහගත සිතිවිලි පවා ලිවීම තුළ ස්වාත්මීකරණයට ලක්කර ගැනීමට වෙර දරමින් ලිව්වේය. සටහන් පොත සමඟ ඉස්තෝප්පුවට ඇදුණු ඔහු මන්දාරම් එළිය යට පුටුවේ බෑවී නිශ්චිතබවකින් තොරව පිටුවක් පෙරලා ගත්තේය.

 

2005/12/21

….ඒ කාලේ දිනවකවානු මට මතක නෑ. ඒත් ඒ කාලේ මුළු ලෝකෙම දීප්තිමත් අහස් නිල්ලකින් වැහිලා තිබුණා වගේ මට මතකයි. මං තනියම කතන්දර කිව්ව කාලයක් ඒක. කවුරුහරි ඒ කතා අහගෙන ඉන්නවා කියලා මට හිතුනා. මං උස් හඬකින් හද හදා කතන්දර කිව්වා.

දවසක් තාත්තා උදේම කුඹුරට ගියාට පස්සේ ආයෙත් රෑ වෙනකල්ම ගෙදරට ආවේ නෑ. ඒත් රෑ වෙනකොට ගෙදර ගමේ ගෑණු අයගෙන් මිනිස්සුන්ගෙන් පිරුණා. ගෑණු අය අඬනවා බලාගෙන උන්න මාත් ඇඬුවා. ඇඬිල්ලත් එක්ක මට නින්ද ගියා. රෑ මද්දැවේ එක පාරටම මට ඇහැරුණා. මෙන්න එනකොට තාත්තා මගේ ඔංචිල්ලාවේ වාඩිවෙලා මං දිහා බලාගෙන ඉන්නවා. මං ඇහැරිච්ච බව දැනගත්ත නිසාදෝ තාත්තා කතා කරනවා.

 

“ඔය කතා කියවිල්ල නවත්තපං. නැත්තං උන් උඹේ දිව කපලා, බල්ලන්ට කන්ඩ දායි…”

 

එහෙම කියලා එකපාරටම තනියම පිටිපස්සට පැද්දුනා. ආයෙත් ඉස්සරහට පැද්දිලා ආවේ නෑ. අඹ ගහ යට කළුවරයි. මං නින්දට වැටිලා තියෙන්නේ අඹ ගහයට බංකුවේ. බල්ලෝ… මිනිස් දිවවල් කන බල්ලෝ… මං එකපාරටම ගෙට දිව්වා. ගේ මැද්දේ පෙට්ටියක තාත්තා නිදි. වටේටම හැන්දෑවේ ආව මිනිස්සු තල් කොළ පැදුරු එලාගෙන නිදි. එදා ඉඳන් මං ගොළු උනා. කතන්දරයක් කියන්න හිතෙනකොටම මට මැවිලා පේන්නේ මිනිස් දිවවල් තළුමරණ බල්ලෝ…

 

සටහන් පොතේ අගපිටු පෙරලා බැලූ ඔහු දුටුවේ මාසයකින් පමණ කිසිඳු සටහනක් තබා නොමැති බවයි. එමෙන්ම ඉන් එපිට ලියැවී ඇති සමහරක් කෙටි සටහන් අයනෙස්කෝ, අජිත් තිලකසේන, බෙකට්, පින්ටර් අනුකරණය කරන්නට ගත් බාල උපක්‍රම මෙන් තර්කය වැරවෑයමින් ඉවත් කරන්නට ගත් උත්සාහයන් වූයේය. පොත වසා දමා අවට බැලූ ඔහු වටහාගත්තේ තමා දැඩි අන්ධකාරයකට කොටු වී ඇත්තාවූ බවයි. ප්‍රකෘති සිහිය ඇත්තෙක් මෙවැනි අන්ධකාරයකදී පොත් පිටු පෙරලන්නේ නැත.

 

විදුලිය දල්වා ගන්නට නැගී සිටියදී විවෘත එකම ජනේලයෙන් එපිට නගරයද සම්පූර්ණයෙන් අන්ධකාරයේ ගිලී ඇති සැටි ඔහු දුටුවේය. ජේනුව සන්ධි කළද ආලෝකය හට ගත්තේ නැත. ඔහු සෙමෙන් දොර අසලට ගොස් දෙපස බැලුවේය. වැස්ස තුරල් වී පැවැති අතර මාර්ගය තුනී දුම්වලාවකින් වැසී ඇත්තාක් මෙනි. අවට උස්-පහත් සියළු නිවාස සහ ගොඩනැගිලි අන්ධකාරයේ ගිලී ඇත්තේය. ඉඳහිට දෙපසට ගමන්ගන්නා වාහන ඉදිරි ලාම්පු මිනිස් ඇස ගිනිකන වට්ටවයි.

 

ඉටිපන්දම් ඇත්තේ කොහේද? ලියන මේසයේ ලාච්චුවේද…? කුළුබඩු දමන්නාවූ පෙට්ටියේද…?

 

දැල්වූ ඉටිපන්දම සමඟ නැවත ඔහු පුතු නින්දට වැටී සිටින්නාවූ ඇතුලු කාමරයට ගමන් කළේය. පෙරලී සිටි ඉරියව් වෙනස් වී ඇත්තේ මුත් පුතු ගැඹුරු හුස්ම හෙළමින් නිදයි. ඉටිපන්දම සමඟම සයනයට ගොඩවූ ඔහු දරුවාගේ ලැමට අතතබා බැලුවේය. ස්වාභාවික ශරීර උෂ්ණය ඉක්මවූ ස්වාභාවයක් දරුවා දරා සිටින්නේ නැත. කල්පනා කරද්දීම දරුවා ඔහුගේ ස්පර්ශයෙන් අවදිවූ ආකාරයක් දක්වා ඉරියව් වෙනස් කරගනිමින් සසල වූ අතර වම් ඇලයෙන් දකුණු ඇලයට හැරුණේය.

 

ඇඳෙන් බැසගත් ඔහු එවර ඉටිපන්දම ගෙන ගොස් මැද කාමරයේ මේසයේ හිටි සෙයියාවෙන් ඇලෙව්වේය. එවිට නටන ඉටිපන්දම් එළිය ඇතුල් කාමරයට වදී. ඉස්තෝප්පුවේ පුටුව වටා විසිරී ඇති ලියවිලි ගොන්න පොත්පත් තුරුලු කරගනිමින් මේසය මත තබා එයට පරිවාර අසුනේ අසුන් ගත්තේය. මෙවර ඉටිපන්දම් දැල්ල යට ආලෝකමත්ව පෙනෙන්නට වූයේ පරිවර්තනය කරමින් සිටි ලිපියේ අගට යෙදී ඇති අනු මාතෘකාවකි.

 

“The Culture of Untruth and a Perilous Vacuum… දාපංකෝ මේක සිංහලට…”

 

කල්පනාව තියුණු වෙද්දී ඉදිරිපස විවෘත දොරපළු අතරින් ගලා ආ තරමක් සැඬ සුලං රැල්ලක් හමාවිත් ගත හිරිවට්ටමින් නොනැවතී අපිළිවෙල ඡායා පිටපත් ගොන්න කාමරය පුරා සීසීකඩ වපුරවා ඉටිපන්දම් දැල්ලටද තර්ජනයක් පා සිඳීගියෙන් ඔහු නැගිට්ටේය. පිටු කිහිපය අහුලා ගන්නට පෙර දොර වසා දැමීමට ඉටාගනිමින් ඉදිරි දොර දෙසට ගමන් කළේ, දොර වසා දමන්නාවූ කෙටි කාලපරතරයේදී ඔහු එවර සාමාන්‍ය වේගයකදී දෙසවන් හිරි වට්ටමින් ගමන් ගන්නා ස්පෝට්ස් වර්ගයේ බයිසිකලයක් ඉතා සෙමෙන් ඇදී යනවා දුටුවේය. එය ගමන්ගත් වේගය අනුව ඉතාමත් නුදුරින් එය නවත්වා එහි ගමන්ගන්නා ඇත්තා සිගරට්ටුවක් දල්වා ගන්නවා ඇත්තේ යයි සිතමින් ආපසු හැරුණේය.

 

ඡායාරූප කොලගොන්න පිලිවෙලකට අනුව පෙළ ගැස්වීම අපහසු නොවීය. එහෙත් ඉටිපන්දම් ආලෝකයෙන් පරිවර්තනයේ යෙදීම අපුල කර්ක‍ෂ බව තවත් වැඩි කරයි. ඇමුණුම් කටු දෙකකින්ම ඡායාපිටපත් අමුණා තබා නැවත තමාගේම පෞද්ගලික සටහන් පොත ගෙන එහි තරමක් මෑත භාගයකට අයත් අග පිටු අතරින් කිහිපයක් ගෙන පෙරළාගෙන කියවන්නට වූයේය.

 

ඒ පිටුවල ලියා ඇතිතේ දිනපතා සිදුවන සාමාන්‍ය සිදුවීම් සහිත සටහන් කිහිපයකි. එදිනෙදා පුවත්පත්වල පල වෙන්නාවූ තොරතුරු පිළිබඳ ලියා ඇති ඒ සටහන් බොහෝමයක් තුළ ඇත්තේ අනාගතයේදී තහවුරු කරගත යුතු කරුණු ගොන්නකි. ඒවායේ කිසිඳු රසවත්භාවයක් හෝ විමර්ෂණාත්මක ගුණයක් නොමැති හෙයින් ඔහු පොත වසා තබා නැවත ඉටිපන්දම දෙස බැලුවේය. දොර වසා දැමූ හෙයින් එය නොසෙල් වී මන්ද චලිතයකින් යුතුව දැල්වෙයි. වැස්ස සම්පූර්ණයෙන් නතර වී ඇත. දැන් ගෙයි ඉදිරි මාර්ගයේ පමණක් නොව, ඈතින් දකුණුපසින් පිහිටා ඇති වටරවුමේ පවා කැරකෙන වාහන එන්ජින් හඬ පැහැදිලිව ඇසෙයි.

 

යමෙක් කානුවත්, ඉදිරිපස දොරපළුවත් අතර දික් අතට සවිකර ඇති කුඩා ක්‍රොන්ක්‍රීට් ලෑල්ලට ගොඩ වී බර අඩි ඇති හම් සපත්තු පිසදමන හඬක් ඇසෙයි. ඒ හඬට අනුව ඊළඟ ඇසිල්ලේ විය යුත්තේ දොරට මිටින් ඇණීමකි. එහෙත් ඒ වෙනුවට සිදුවූයේ දෙනෙත් නිලංකාර කරවමින් වහලයෙන් එල්ලී බිමට නැඹුරු වූ විදුලිබුබුල ආලෝකමත්ව අන්ධකාර කැබලිති පිලිස්සී අතුරුදහන් කිරීමයි. ඊට සමගාමීව අසල්වැසි ලෝකය එකවර මහා ජීවයක් ලද්දාක් මෙන් පණ ගැන්වෙයි.

 

ගතකළ අන්ධකාරය කොතරම් තියුණු බරසාර වූයේද යන්න කල්පනා කරමින් ඔහු එවර ඉටිපන්දම නිවා දමා ඇතුල් කාමරයට වැදී එහි විදුලිපහන දැල්වූයේය. එකවර පැතිරී කුටිය පුරවාලූ විදුලි ආලෝකයෙන් වැසී ඇති සිනිඳු දෙනෙත් පියන්, දැවුණාක් මෙන් වෙවුලා ගියද, නින්දේම හැරී එක් අතකින් දෙනෙත් මුවා කරගත් පුතු අවදිවූ බවක් නම් දැක්වුයේ නැත.

 

ලියන මේසයට බර වූ ඔහු ලාච්චුව විවෘත කර අත් ඔරලෝසුව ගෙන, බිත්තියේ එල්ලී ඇති ඔරලෝසුව සමඟ සංසන්දනය කර බැලුවේය. ගෙවී ඇත්තේ සාමාන්‍ය සරල පැයකි. සවස්යාමයකින් හැන්දෑවකට විපර්යාස්ථ වන සියළු උරුමයන් සමඟ වැහිඅඳුරද කැලතී ඇති පැයකි. ඔරලෝසු දෙකම පෙන්නා සිටින්නේ එකම වේලාවකි. පරිවර්තනය කළ කිසිම වැකියක් නොමැත. එහිලා ගත් උත්සහායෙන් උපන් හාස්‍යජනක, අතාර්කික, මායාමය, අර්ථ විරහිතභාවය ශරීරය අරක්ගෙන පැවති නිදන්ගත ස්නායු රෝගයක් අවදි කලාක් මෙන් ආතතිය වඩවයි.

 

පුතු මෙසා දීර්ඝ නින්දකට වැටී ඇත්තේ මන්ද? මෝටර්බයිසිකලය ගෙයි ඉදිරිපිටින් සෙමෙන් ගමන් කලේ මන්ද? යමෙක් සත්තකින් ගෙයි වැසුණු දොර ආසන්නයට විත් යළිත් පසු බැස්සේද? සියල්ල අතරේ තමා මෙතෙක් පරිවර්තනය කරන්නට උත්සාහ කළේ තමාත් තවත් සිවිල් පුරවැසියන් දෙතුන් දෙනෙකුත් අතර පමණක් ඇත්තාවූ යුධ රහස් පිළිබඳ වාර්තා නොවන්නේද? රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදය පිළිබඳ ලිපි ලේඛණ කිහිපයක් නොවේද? මේ ලේඛණ තමා අතට පත් කළ ඇත්තන්ට කොයි යම් මොහොතකදී දැනටමත් මේවා සිංහලට පෙරළෙමින් ඇති බව, විස්කි වීදුරු කිහිපයක් හමුවේ දොඩමළුව නොසිටී යයි කිව හැක්කේද? කුමණ්ත්‍රණයේදී බෲට්ස් හට පවා දිව්රුම් ලබාගත නොහැකි වූයේය. එසේනම් දැනටමත් තමාගේ මරණ වරෙන්තුව නිකුත් කොට නොමැත්තේද? කල්යල් බලා සුදුසුම මෙහොතකදී හට ගන්වන සරල රිය අනතුරක් වැන්නක් ඔස්සේ තමාගේ මරණය සිදුවිය නොහැකිද? මියගියාට පසු සතුරු මිතුරු දෙපාර්ශවයම… ‘But he did his job well’ යයි කියනු ඇත්තේය.

 

සර්වාංගයම දහඩියෙන් තෙමී පැවති හෙයින් ඔහු ලියන මේසයෙන් නැගිට්ටේය. එවිට දොර අසල කොන්ක්‍රීට් ලෑල්ලට යමෙක් නියත වශයෙන්ම ගොඩවූ පා හඬ ඇසුණි. අනතුරුව ඔහු දෙපා මාරු කරන්නටද පෙර සැහැල්ලු කෙටි පා පහරකින් දොර විවෘත වන හඬ ඇසුවේය. දොර අසල ජීවමාන වූ උස් මිනිස් ශරීරය, සෙල්ලම් පිස්තෝලයක් තරමේ කුඩා පිස්තෝලයක් සාක්කුවෙන් ගෙන, ගිනියම් රිදී උණ්ඩ කිහිපයක් මුදා හැරියේය. සිය ලේඛණ ගොඩගැසී ඇති මේසය මත්තේම හිස ගසාගෙන නින්දට වැටුණු ඉරියව්වකට ඔහු පත්කළ අමුත්තා, දොර තිබූ ආකාරයෙන්ම පිටතින් ඇද වසා දමා නික්මුණේය.

 

ලේ ගලායාම සමඟ හටගන්නා කෙටි ක්ලාන්තගතිය, හිරිවැටීම හට නොගත්තේ මුත්, මහා හිස් රික්තයක් තුල තමා සිරවී ඇති බව පමණක් ඔහුට දැනුනේය. ඒ ද කෙටි කාලපරාසයකට පමණි. හිස ඔසවා බැලූ ඔහු දුටුවේ තමා වටකොට සිටින්නාවූ ඥාති මිත්‍ර සමුහයකි. එකී පිරිසට එපිටින් වක්‍රකාරව කුඩා ඉඩක තෙරපී සිටින්නේ කිසිදිනෙක පියවි සිහියෙන් නොදුටු නොයෙක් පොතපතින් හදුනාගත් චරිත සමූහයකි. විවිධ යුගවලට අයත් ඔවුන් අතර ධාතුසේන රජු, සුබාෂ් චන්ද්‍ර බෝෂ්, ක්‍රිස්ටෝපර් මාලෝ පමණක් නොව මෑත යුගයට අයත් සදාත් හසන් මන්තෝ, සරෝජිනි නායිදු, රෝසා ලක්සම්බර්ග් පවා නිහඬව ඔහු දෙස බලා සිටී. තමතමන්ගේ තරාතිරමට අනුව සැරසී සිටින්නාවූ ඔවුන් විවිධ ආකාරයේ ගමන්මලු එල්ලාගෙන නිහඬව බලා සිටිති. අවසානයේ ඥාතිසමූහයා අතරින් ඔහු සිය පියා හඳුනාගත්තේය. කොටුසරමක් සහ මේස්බැනියමක් හැඳ ඉණට අලියා පටියක් බැඳ සිටින ඔහුගේ අතේ ඇත්තේ ඉටි කොලයකින් එතූ සරමක් පමණි. ඔහුට සමීප වූ පියා, කතා කලේය. “ලොක්කා යං දැන්, වේලාව හරි…”

 

එවිට තමාට නැගී සිටින්නට උවමනා බවත්, එහෙත් ශරීරය ඔහුට වලංගු නොවන බවත් තේරුම් ගත්තේය. එකී සිතිවිල්ල අනුව තමන්ට අවනත නොවන ශරීරයකින් පළක් නොමැත්තේය යන තැවීම හට ගත්තේය. තැවීමද ඉක්මවා හිස්බවක් කරා තමා ඇදී යන්නාවූ බව පසක් කොට ගත්තේය. එහෙත් එසේ ඇදී යන්නා වූ කළ… ‘තාත්තා… තාත්තා…’ යනුවෙන් නැගී ආ හඬක් ඔස්සේ ක්ෂණයකින් හිස්බව ඉක්මවා ඓන්ද්‍රීය ලෝකය අත්පත් කරගනිමින් දැඩි වේගයකින් සිය ඉතිහාසය දරා සිටි මහ පොළොව කරා යළිත් පැමිණෙමින් හිස ඔසවා බැලුවේය.

 

දීර්ඝ නින්දකින් පසු හුදෙකලාව ඇඳෙන් බැසගත් පුතු මේසය අසලට ඇදී විත් ඔහුගේ ආසනයේ වම්පස ඇන්දේ එල්ලී බලා සිටී. පුතු ඇකයට ගන්නට හැරෙද්දී වේගයෙන් පැමිණි ස්පෝට්ස් වර්ගයේ මෝටර් සයිකලය එවර නම් නියත වශයෙන්ම ගෙයි ඉදිරිපිට නතර වෙයි. කොන්ක්‍රීට් ලෑල්ල මත්තේ සිට ඔසවා ගැසූ පා පහරින් දොර ලෑලි දෙක එකවර ඇතුළට විවරවෙද්දී, ඔහු කලබලයකින් තොරව “ඔයා ආපහු ඇඳට දුවන්න. මං එන්නං ඉක්මණට” කියමින් පුතුට ඇතුල් කාමරය දක්වා, දොර පඩියට ගොඩවූ පුද්ගලයා දෙසට හැරුණේය